طرح و انواع کاربری های زمین، بیانگر الگوی استفاده زمین در آینده است و انواع گوناگون کاربری های شهری( مانند مسکونی، تجاری، صنعتی) و استفاده های عمومی (مانند آموزشی، بهداشتی، اداری و تفریحی) را تعیین می کند که معمولاً هر طرح کاربری زمین در یک گزارش، یک نقشه اصلی و چندین نقشه توضیحی تشکیل شده است.
۱. کاربری مسکونی:
منظور از کاربری مسکونی، بنایی است که افراد در آن سکونت می کنند و یا منظور زمینی است که این پتانسیل را دارد.
این نوع از املاک نیز سه دسته اند:
▪️آپارتمان:
به تعدادی واحد مسکونی که در یک یا چند ساختمان واقع شده و از نظر راه پله ، ورودی اصلی و گاهی پارکینگ و حیاط ، مشترک هستند.
▪️ویلایی:
شامل ساختمانی یک یا چند طبقه که از نظر ورودی اصلی ، حیاط و هر نوع تأسیساتی مستقل بوده و با ساختمان دیگری مشترک نباشد می گردد.
▪️زمین مسکونی:
زمینی است که هنوز در آن ساخت و سازی صورت نگرفته اما مجوز ساخت واحد مسکونی برای آن از شهرداری، اخذ گردیده یا می توان برای آن چنین مجوزی از شهرداری دریافت نمود.
۲. کاربری کشاورزی:
زمین های با این کاربری نیز بر دو نوع اند: زمین زراعی و باغ.
▪️زمین زراعی:
زمینی را که در آن محصولات زود بازده ( یک یا نهایتاً دو ساله ) مثل گندم ، ذرت ، انواع صیفی و از این دست، کشت می شود را شامل می گردد.این نوع زمین ها اکثراً در روستاها یا شهرهایی که قبلاً روستا بوده و بعداً بزرگ شده و تبدیل به شهر شده اند ، وجود دارند.
▪️باغ:
در این نوع کاربری ( و تعریف ) به زمینی که دارای درخت ( اغلب میوه ) باشد باغ، گفته میشود.گاهی واژه ی «مشجر» را نیز می بینید یا می شنوید که به معنای«دارای درخت» است ( زمین مشجر= زمین دارای درخت ) که در همین مورد، قابل ذکرند.
کاربری اداری – دولتی :
شامل موسسات ، ارتش ، وزارتخانه‌ها ، نهادها ، شهرداری‌ها و…
۳.کاربری تجاری:
در این نوع کاربری ، انواع مغازه ها ، رستوران ها ، عمده فروشی ها و دفاتر خدماتی ( مثلاً آژانس های مسافرتی و شبیه آنها ) مد نظر می باشند. البته مسئله ی مهم، دارا بودن مجوز تجاری برای یک ملک است وگرنه صرف وجود یک دفتر خدماتی در جایی را نمیتوان دارا بودن کاربری تجاری برای آن ملک به حساب آورد.
۴.کاربری صنعتی:
در برگیرنده هر نوع زمین یا ساختمانی که مجوز هرگونه فعالیت صنعتی اعم از تولید، انبار و یا توزیع را داشته باشد از قبیل کارخانجات، تعمیرگاهها و کارگاه های تولیدی ، می شود.این نوع از املاک اکثراً در شهرک های صنعتی و یا مناطق خارج شهرها قرار دارند.حتی اگر بر اثر گسترش شهر، چنین ملکی داخل آن واقع گردد، معمولاً توسط دستگاههای مسئول و ذیربط، حکم انتقال آن به خارج شهر داده میشود.
کاربری خدماتی :
کاربری خدماتی، نوعی از کاربری های انتفاعی است.یعنی مثل کاربری تجاری، شما از آن کسب درآمد میکنید.با این تفاوت که چون این فعالیت عام المنفعه است ، شهرداری ها-یا دیگر متولیان امر-بابت آن پولی از شما نمیگیرند.اما اگر شما روزی تصمیم به تغییر کاربری بگیرید ، باید هزینه های #تبدیل_کاربری را بپردازید.از نمونه های کاربری_خدماتی میتوان «گرمابه های عمومی» را نام برد.
۵. کاربری معدن:
این نوع کاربری برای زمینی ، منظور میشود که در خود ماده ای با ارزش و قابل استخراج، داشته باشد.انواع فلزات، سنگ های قیمتی و ساختمانی و همچنین خاک های قابل استفاده در کارهای صنعتی یا ساختمانی و یا قابل استفاده در کارهای صنعتی یا ساختمانی و یا قابل تبدیل به یک محصول با استفاده از یک روند فرآوری، همگی جزو معادن محسوب میشوند. پس از حصول اطمینان از وجود ماده ای قابل استحصال در زمین ، ملک باید به عنوان معدن به ثبت برسد. در غیر این صورت صاحب ملک اجازه ی برداشت از آن را نخواهد داشت.اگر کسی در زمینی بدون مالک، یک معدن کشف کرده و به ثبت برساند، مالک آن زمین میشود.
۶.کاربری ورزشی:
شامل استادیوم های ورزشی ، زمین های بازی ، باشگاه های ورزشی و …
7- کاربری پارکینگ:
شامل پارکینگ های طبقاتی و پارکینگ های در سطح می باشد.
۸. کاربری حمل و نقل:
شامل ترمینال اتوبوس ، ایستگاه‌های مترو ، پایانه ها ، فرودگاه ها ، راه‌آهن و … می باشد .
۹. کاربری آموزشی:
شامل مهد کودک ، کودکستان ، دبستان ، دبیرستان و دانشگاه می باشد
۱۰.کاربری فضای سبز:
شامل پارک ، پارک کودک ، فضای سبز ، رفوژ سبز خیابان ها ، میادین و کمربند سبز شهری
۱۱. کاربری فرهنگی – مذهبی:
شامل کتابخانه ، سینما ، تئاتر ، مسجد ، حسینیه ، گورستان و …
۱۲. کاربری بهداشتی – درمانی:
شامل بیمارستان ، درمانگاه ، کلینیک و …
۱۳.کاربری خدمات شهری :
شامل مراکز زباله ، آتش نشانی ، دفتر پست ، کلانتری ، نواحی شهرداری و …
۱۴.کاربری تجهیزات شهری:
شامل آب ، برق ، گاز ، تلفن ، فاضلاب شهری و سایر تاسیسات زیربنایی شهری است
15- فاقد کاربری:
اراضی که فاقد هرگونه کاربری هستند یا بعنوان ذخیره های شهری در نظر گرفته شده اند و یا هنوز طبق برنامه طرح جامع، آزاد سازی و طرح تفصیلی ندارند.
