معماری اقلیمی ؛همه چیز درباره معماری اقلیمی در جهان و ایران
15 اردیبهشت 1402
معماری
معماری اقلیمی یکی از مباحثی است که در این بخش قصد داریم با شما صحبت کنیم. در این مقاله در رابطه با تعریف اقلیم در معماری،انواع اقلیم در معماری و معماری اقلیمی در ایران و جهان آشنا می شوید. با ما همراه باشید.
فهرست مطالب
معماری اقلیمی
معماری فقط به دیوار و سازه منتهی نمی شود؛ در حقیقت معماری یک هنر است که از آسمان شروع می شود، از طبیعت الهام می گیرد و از احساسات معمار و تأثیر محیط بر تخیل او صورت می پذیرد. به تعبیری معماری را هنر شکل دهی به فضا می دانند. از زمان های قدیم ساخت بناها تحت تاثیر محیط ساخت آن ها بود. ساخت سازه های چوبی در جنگل ها، بناهای سنگی در کوهستان ها، خانه های خشتی در دل کویر تمام این عوامل بیانگر آن است که معماری یک فن و هنر است که محیط زیست در شکل گیری آن بسیار موثر می باشد. هماهنگی سازه ها با محیط پیرامون خود، نشان دهنده سبکی خاص در معماری به نام معماری اقلیمی است.
تعریف اقلیم در معماری
معماری اقلیمی با عواملی نظیر مصالح و منابع موجود در محیط و شیوه ساخت بنا برای ماندن در بهترین آب و هوا در فصل های مختلف سال شناخته می شود. معماری اقلیمی در کنار اینکه ارتباط نزدیکی با جغرافیای منطقه دارد، از جنبه های فرهنگی و اقتصادی پیرامون خود نیز بهره می برد. در حقیقت معماری اقلیمی از گذشته تا به امروز به عنوان یک ابزار جهت تأیید هویت مبدل شده است. معماری اقلیمی علاوه بر استفاده مصالح و ابزار بومی منطقه، از روش ها و ویژگی های سنتی آن اقلیم بهره می گیرد. به گونه ای می توان گفت که این بناها جلوه ای از ارزش گذاری برای اقتصاد و سبک زندگی مردم بومی می باشد.
مطالب مرتبط: صفر تا صد آشنایی با معماری پایدار ؛بررسی مزایا و ویژگی های آن
انواع اقلیم در معماری
در معماری انواع اقلیم به چند دسته تقسیم می شود که در ادامه آن را برای شما کامل تر توضیح خواهیم داد.
- معماری مناطق سرد و کوهستانی
معماری مناطق گرم و خشک
معماری مناطق معتدل و مرطوب
معماری مناطق گرم و مرطوب
خصوصیات معماری اقلیمی مناطق سرد و کوهستانی
- درب و پنجره های کوچک
- دیوارهای ضخیم
- بام های مسطح
- ساختمان های کم ارتفاع
- معابر شهری کم عرض و عمود بر جهت باد
- درون گرا بودن بناها و حیاط مرکزی در ساختمان ها
- ایوانی بودن خانه ها
- متصل بودن ساختمان ها و بافت شهری فشرده
خصوصیات معماری اقلیمی مناطق خشک
- احداث بادگیر به منور هدایت باد در داخل ساختمان
- معماری درون گرا
- طراحی ساختمان ها در مقابله با نور خورشید
- استفاده از مصالح با ظرفیت حرارتی بالا برای مقابله با سرمای خشک و شدید فصل زمستان
- استفاده از مصالح ضخیم
- رنگ دیوارهای بیرونی روشن
خصوصیات معماری اقلیمی مناطق معتدل و مرطوب
- طراحی ساختمان ها بالاتر از سطح زمین است تا رطوبت زمین به پی ساختمان نفوذ پیدا نکند
- سقف های شیب دار به منظور جلوگیری از جمع شدن آب باران در پشت بام ها
- معماری برون گرا
- وجود ایوان در خانه ها
- گسسته بودن ساختمان ها و دور از هم بودن ساختمان ها
مطالب مرتبط: معماری پست مدرن ؛ آشنایی با عناصر و معماران برجسته سبک پست مدرن
معماری اقلیمی در ایران
معماری اقلیمی در ایران را به ۴ منطقه، سرد و گرم و خشک، معتدل و گرم و مرطوب تقسیم نموده اند. البته تقسیمات اقلیمی ایران را به لحاظ معماری به ۶ منقطه تقسیم کرده اند در بررسی هایی که به طور مقدماتی در زمینه گروه بندی اقلیمی شهرهای ایران از نظر عملکرد حرارتی ساختمان های معمولی انجام شده است این شهرها را به شش گروه اقلیمی تقسیم شده اند. معیار این تقسیم بندی عملکرد حرارتی عنصار مختلف ساختمانی و نحوه کنترل نهایی فضاهای داخلی ساختمان بوده است. این تقسیمات عبارتند از :
- اقلیم سرد
- اقلیم معتدل و مرطوب
- اقلیم نیمه بیابانی
- بیابانی شدید
- خیلی گرم
- خیلی گرم و مرطوب
معماری اقلیمی در جهان
معماری اقلیمی در جهان به چند دسته تقسیم می شود :
- اقلیم بارانی استوایی : در این نوع اقلیم فصل سردی در منطقه وجود ندارد به گونه ای که دمای هوا در سردترین ماه سال بیش از ۱۸ درجه سانتی گراد می باشد.
- اقلیم گرم وخشک: در این مناطق، به دلیل آنکه میزان بارندگی سالانه، بخار آب مورد نیاز را برای رطوبت هوا تامین نمی کند، هوا در مجموع خشک می باشد.
- اقلیم گرم و معتدل: در این منطق دمای هوا در سردترین ماه سال میان ۱۸ و ۳- درجه سانتی گراد و معدل دمای هوا در گرم ترین ماه سال بیش از ۱۰ در جه سانتی گراد می باشد. در این مناطق زمستان کوتاه است اما امکان اینکه حدود یک ماه یا حتی بیشتر زمین یخ بسته یا پوشیده از برف باشد نیر هست.
- اقلیم سرد و برفی: در این اقلیم دمای هوا در گرمترین ماه سال بیش از ۱۰ درجه و در سردترین ماه سال کمتر از ۳- درجه سانتی گراد است. بارندگی در این مناطق غالبا به صورت برف است به گونه ای که چند ماه از سال، زمین پوشیده از برف و یخ می باشد.
- اقلیم قطبی: در این مناطق معدل دمای هوا در گرم ترین ماه سال کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد است. در این جا برخلاف اقلیم بارانی و استوایی فصل گرم وجود ندارد.
مطالب مرتبط: 10 اثر خارق العاده معماری مدرن در ایران را بشناسید !
معماری اقلیمی در تهران
معماری اقلیمی در تهران از نظر آب و هوایی، غیر از نواحی کوهستانی شمالی که اندکی مرطوب و معتدل است، کاملا گرم و خشک می باشد. حداکثر دمای ثبت شده در تهران ۴/۳۹ درجه و حداقل آن ۴/۷- درجه سانتی‌گراد و میانگین ماهانه حداکثر ۲۹ و حداقل ۱/۰ درجه می‌باشد.
در ساختار معماری اقلیمی در تهران سه عامل جغرافیایی وجود دارد که در آب و هوای استان نقش مؤثری دارند. این عوامل عبارتند از: رشته کوه های البرز در شمال، وزش بادهای باران زای غربی و دشت کویر در جنوب استان. عامل ارتفاع در آب و هوای استان تهران نقش بسیار مهمی دارد. به همین دلیل با کاهش ارتفاع از سمت شمال به جنوب دما افزایش می یابد. اما میزان بارندگی کمتر است. متوسط بارش در کوه های بخش شمالی استان، بیش از ۵۰۰ میلی متر می باشد که به سمت نواحی جنوبی کاهش پیدا می کند و در حواشی دریاچه نمک قم به ۱۰۰ میلیمتر می رسد.
در استان تهران فصل بارندگی از مهرماه تا اسفند ماه است. میزان بارندگی در ماه دی به حداکثر می رسد اما در اوایل بهار کم می شود. معمولاً در ماه های مرداد و شهریور باران نمی بارد. گرم ترین ماه های سال، خرداد ، تیر، مرداد و سردترین آن نیز آذر، دی و بهمن ماه می باشد.